De energietransitie brengt serieuze technische uitdagingen. Eén van die uitdagingen is netcongestie. Daarom heeft de Technische Universiteit Eindhoven onderzocht– als onderdeel van het DACS-HW-project – of hybride warmtepompen kunnen helpen dit probleem op wijkniveau te verlichten. En het antwoord is overtuigend: tijdens een congestieperiode van twee uur (17:00–19:00) kon de piekbelasting in een wijk met 100 hybride warmtepompen met ruim 12,43 kWh worden verlaagd. Tegelijk bleef het comfort op peil: de gemiddelde stijging van ontevredenheid onder bewoners (PPD) bleef onder de 30%, terwijl de besparing op netcapaciteit opliep tot 35% extra flexibiliteit. Dat maakt slimme sturing niet alleen technisch haalbaar, maar ook sociaal verantwoord en schaalbaar.
Deze blog is gebaseerd op een onderzoek van de TU Eindhoven. Via deze link kun je het paper inzien.
Waarom dit onderzoek belangrijk is
Het elektriciteitsnet raakt steeds vaker overbelast, vooral tijdens piekmomenten. Denk aan koude winteravonden, wanneer iedereen tegelijkertijd zijn woning wil verwarmen. Dit kan leiden tot spanningsproblemen in het laagspanningsnet. De TU Eindhoven onderzocht of hybride warmtepompen slim ingezet kunnen worden om die pieken op te vangen. Het resultaat: ja, mits je rekening houdt met het comfort van bewoners.
Wat is er onderzocht?
Het onderzoek zoomt in op een praktijkcase uit Nederland. Hier zijn 100 woningen met hybride warmtepompen aangesloten op een echt laagspanningsnetwerk. Door deze warmtepompen slim aan te sturen – met behoud van comfort – onderzochten de wetenschappers hoe je de totale netbelasting kunt verminderen op momenten van schaarste.
Wat dit onderzoek bijzonder maakt: thermisch comfort is meegewogen in het algoritme. Niet alleen het stroomverbruik telt, ook hoe behaaglijk bewoners zich voelen. Dat gebeurt op basis van een slimme vertaalslag van temperatuurdata naar de zogeheten PPD-waarde (Predicted Percentage of Dissatisfied). Simpel gezegd: hoeveel mensen zouden zich op een bepaald moment oncomfortabel voelen?
De uitkomst: slimme balans tussen energie en comfort
Door vooruit te verwarmen vóór een congestieperiode en de warmtepompen tijdelijk te dempen tijdens piekmomenten, blijft het comfortniveau acceptabel én blijft het net stabiel. Bij een lage vermogenslimiet (bijvoorbeeld 4 kW) levert dit relatief veel comfortverlies op. Maar bij een limiet van 8 of 12 kW is de balans tussen energiebeperking en comfort veel gunstiger.
De onderzoekers introduceren zelfs een ‘comfortprijs’ — een manier om de impact van aansturing op het welzijn van bewoners financieel mee te wegen. Dit is cruciaal voor draagvlak: als bewoners tijdelijk iets aan comfort inleveren, verdienen ze daar een vergoeding voor.
Wat betekent dit voor DACS-HW en “De Slimste Buurt”?
Het onderzoek bevestigt waar DACS-HW al in gelooft: hybride warmtepompen zijn niet alleen een oplossing voor verduurzaming, maar ook voor netcongestie. En belangrijker nog: dit kan op een manier waarbij bewoners zélf aan de knoppen blijven. Het centrale systeem stuurt aan, maar bewoners behouden controle. Het comfortniveau daalt nauwelijks, en het net wordt ontzien.
Voor beleidsmakers zoals Babette is dit goed nieuws: dit model is schaalbaar. Voor netbeheerders zoals Niels biedt het een realistisch alternatief voor kostbare netverzwaring. En voor projectleiders zoals Philip biedt het concrete inzichten om door te pakken naar de volgende wijk.
De echte winst? Lagere maatschappelijke kosten
Het artikel maakt duidelijk dat slimme aansturing van hybride warmtepompen op wijkniveau een kosteneffectieve, schaalbare en sociaal acceptabele manier is om congestie tegen te gaan. En dat terwijl bewoners tot wel 70% op gas kunnen besparen, en we tot 78% CO₂-uitstoot kunnen verminderen.
Slotgedachte: meten is weten, comfort telt mee
De TU Eindhoven heeft met dit onderzoek een fundament gelegd voor een nieuwe generatie slim aangestuurde warmtepompen. Technologie die verder kijkt dan enkel het net of het energieverbruik. Technologie die menselijk comfort meeweegt. Dit maakt de energietransitie niet alleen technisch haalbaar, maar ook sociaal wenselijk. Dáár draait het om in De Slimste Buurt.