De energietransitie is in volle gang, maar een groot obstakel blijft netcongestie. Overbelasting van het elektriciteitsnet dreigt de verduurzaming van woningen te vertragen. Het project Digitale Aggregatie en Collectieve Sturing van Hybride Warmtepompen (DACS-HW) is een baanbrekende oplossing om dit probleem te tackelen. Inmiddels zijn bijna 100 huishoudens aangesloten, en de eerste resultaten laten zien dat slimme, collectieve aansturing van hybride warmtepompen de energietransitie kan versnellen zonder dat het comfort van bewoners in gevaar komt.
Het probleem: een overbelast elektriciteitsnet
Door de groei van elektrische voertuigen, zonnepanelen en warmtepompen raakt het elektriciteitsnet overbelast. Vooral op laagspanningsniveau (LS-net) dreigt netcongestie een grote uitdaging te worden, omdat huishoudens steeds meer elektriciteit verbruiken. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft daarom het congestiemanagement geïntroduceerd en de nieuwe rol van Congestie Service Provider (CSP) in het leven geroepen. DACS-HW speelt hierop in door hybride warmtepompen slim en collectief aan te sturen, waardoor huishoudens bijdragen aan netbalans en tegelijkertijd energie besparen.
DACS-HW: hoe werkt het?
Het project richt zich op collectieve aansturing van hybride warmtepompen via een open standaard. Dit betekent dat verschillende merken en types warmtepompen op een uniforme manier worden aangestuurd en geoptimaliseerd. De belangrijkste principes van het systeem zijn:
- Slimme prijsprikkels: Eerst wordt gestuurd op basis van dynamische energietarieven om huishoudens te stimuleren om stroom te verbruiken op momenten dat het net minder belast is.
- Flexibele afroep: Indien nodig kan er een verzoek tot flexibiliteit worden gedaan, waarbij huishoudens worden gevraagd tijdelijk minder elektriciteit te verbruiken.
- Noodmaatregel: In uitzonderlijke gevallen kan het systeem vermogensbeperkingen instellen om overbelasting van het net te voorkomen.
Deze aanpak sluit aan bij de ‘flexpiramide’, waarin eerst financiële prikkels worden ingezet en pas in het uiterste geval technische beperkingen worden opgelegd.
Technologie en innovatie
DACS-HW maakt gebruik van een collectief cloudplatform waarop de data van alle aangesloten hybride warmtepompen wordt verzameld en geanalyseerd. Via een gebruikersinterface (app) kunnen bewoners hun voorkeuren instellen, bijvoorbeeld hoe ver zij bereid zijn hun energieverbruik aan te passen in ruil voor een financiële beloning. De kern van het systeem wordt gevormd door slimme algoritmes die voorspellen wanneer en hoeveel flexibiliteit nodig is.
Daarnaast is er een koppeling met GOPACS, het platform waarop netbeheerders congestieproblemen melden en marktpartijen flexibel vermogen kunnen aanbieden. Hierdoor wordt niet alleen het LS-net ontlast, maar kunnen ook bewoners profiteren van deze flexibiliteitsmarkt.
Voordelen voor bewoners en de samenleving
Voor bewoners:
- Besparing op energiekosten: Door slim gebruik te maken van dynamische tarieven en flexibele energievraag kan de energierekening omlaag.
- Comfortbehoud: Het systeem houdt rekening met persoonlijke voorkeuren en zorgt ervoor dat bewoners geen last hebben van temperatuurdalingen.
- Transparantie en controle: Bewoners hebben via de app volledige controle over hun energie-instellingen en zien precies hoeveel ze besparen.
Voor de samenleving:
- Vermindering van netcongestie: Door vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen, wordt overbelasting van het elektriciteitsnet voorkomen.
- Snellere energietransitie: Doordat netbeheerders minder investeringen in netverzwaring hoeven te doen, kunnen meer huishoudens sneller overstappen op duurzame energieoplossingen.
- Minder CO₂-uitstoot: Hybride warmtepompen zorgen voor gemiddeld 70% gasbesparing en 78% minder CO₂-uitstoot per woning.
Eerste resultaten: 100 aangesloten huishoudens
De eerste 100 huishoudens in Dalen (gemeente Coevorden) zijn inmiddels aangesloten op het systeem. Dit vormt een belangrijke mijlpaal, omdat hiermee de eerste praktijkdata wordt verzameld. De data wordt gebruikt om het algoritme verder te optimaliseren en het model klaar te maken voor opschaling naar andere wijken en regio’s.
In deze pilotfase wordt nauwlettend gemonitord hoe bewoners reageren op de aansturing en of er verbeteringen nodig zijn. De voorlopige resultaten tonen aan dat het comfortniveau van bewoners behouden blijft, terwijl er tegelijkertijd een aanzienlijke besparing op energiekosten en een afname van netbelasting wordt gerealiseerd.
De toekomst: de technologie schaalbaar maken
DACS-HW is een succes als het concept klaar is om op grote schaal uitgerold te worden. Met de verwachte toename van hybride warmtepompen in Nederland – naar schatting 300.000 per jaar vanaf 2030 – wordt collectieve sturing steeds belangrijker. Dit project legt de basis voor een systeem waarin lokale energiegemeenschappen een actieve rol spelen in het beheer van het net.
Daarnaast wordt gewerkt aan nieuwe standaarden en wetgeving om de integratie van slimme apparaten zoals warmtepompen, laadpalen en thuisbatterijen verder te faciliteren. De samenwerking met netbeheerders, energiebedrijven en overheidsinstanties wordt dan ook verder uitgebreid.
Conclusie: een doorbraak in de energietransitie?
DACS-HW is niet zomaar een project; het is in potentie een gamechanger in de manier waarop Nederland zijn elektriciteitsnet beheert en verduurzaming versnelt. Door hybride warmtepompen slim en collectief aan te sturen, wordt netcongestie verminderd, het energieverbruik geoptimaliseerd en CO₂-uitstoot drastisch verlaagd.
Met de eerste 100 huishoudens aangesloten en een bewezen impact op netstabiliteit en kostenbesparing, is het nu tijd om dit model uit te rollen naar meer wijken. Zo maken we samen de energietransitie slimmer, efficiënter en toegankelijker voor iedereen.
Wil jij weten of jouw wijk ook kan profiteren van slimme hybride warmtepompen? Neem contact op en ontdek de mogelijkheden.